Myślisz, że możesz mieć alergię pokarmową, ale nie wiesz na które produkty? Doświadczasz problemów trawiennych lub problemów ze skórą, ale nie możesz znaleźć przyczyny, a tym samym rozwiązania? Po pierwsze należy odróżnić alergie od nietolerancji. Alergia i nietolerancja to nie jest to samo. A wiele osób je myli. Mówią, że mają alergię na mleko, jajka, bułki itd., ale ich reakcja wynika z czegoś innego niż z alergii. 

 

        Objawy, które mogą wystąpić w przebiegu alergii pokarmowej:

• mdłości, zgaga, wymioty i biegunka, bóle brzucha,

• pokrzywka, świąd, rumień, wysypka, opuchlizna, obrzęk naczynioruchowy,

• obrzęk warg, swędzenie języka,

• cieknący i zatkany nos, chrypka i kaszel, duszność,

• pieczenie i łzawienie oczu,

• wstrząs anafilaktyczny,

• nasilenie dolegliwości występujących już chorób alergicznych (np. atopowego zapalenia skóry, alergicznego nieżytu nosa).

​

         Do objawów najczęściej występujących w przebiegu nietolerancji pokarmowej, nazywanej także nadwrażliwością zalicza się:

• bóle brzucha, zaparcia, wzdęcia, mdłości, biegunki, wymioty,

• osłabienie organizmu, zwiększona męczliwość,

• migreny,

• bóle stawów i mięśni,

• trądzik, powstawanie zmian skórnych,

• zaburzenia wzroku,

• trudności z zasypianiem, zmiany w zachowaniu (1).

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

   Jeśli doświadczasz któryś z powyższych objawów to, dieta eliminacyjna może być dokładnie tym, czego potrzebujesz.

​

   Dieta eliminacyjna jest krótkoterminowym planem żywieniowym, który eliminuje niektóre pokarmy mogące powodować alergie i inne reakcje trawienne - a następnie ponownie, pojedynczo, wprowadza żywność. W ten sposób łatwiej określić, które produkty spożywcze są lub nie są dobrze tolerowane.

​

    Głównym powodem przeprowadzania diety eliminacyjnej jest dokładne określenie, które produkty spożywcze są sprawcami problemów trawiennych i innych problemów zdrowotnych. Objawy, które mogą zachęcać do spróbowania diety eliminacyjnej obejmują: uporczywą biegunkę, wzdęcia, zaparcia, egzemę i trądzik.

 

      Szacuje się, że 7 milionów Europejczyków cierpi na alergie pokarmowe (2), Alergia pokarmowa występuje u 8% dzieci poniżej 2 roku życia i około 2% ludzi dorosłych. Jest to często spotykana choroba. Dzieci są zwykle uczulone na jajka, mleko, orzechy ziemne, soję i pszenicę. Dorośli na orzechy (laskowe, ziemne i kasztanowe), ryby, owoce morza i niektóre owoce i warzywa. Wrażliwość na niektóre alergeny (mleko i jajka) z wiekiem ustępuje (3). Dla porównania w Stanach Zjednoczonych jest to 15 milionów osób  - około 4 procent dorosłej populacji i około 8 procent dzieci. Jednak liczby te nie uwzględniają „nietolerancji” na żywność.

   Można wykonać testy alergiczne, jednak czułość i swoistość tych testów nie jest zadowalająca i sięga maksymalnie 50 proc. Dlatego złotym standardem w rozpoznawaniu alergii na pokarmy jest test prowokacji (4). Wykonujemy go pod nadzorem lekarza alergologa. Innym rozwiązaniem jest dieta eliminacyjna, która pomoże znaleść winnego naszego złego stanu.

 

    Bardzo często odróżnienie klasycznej alergii od reakcji nieatopowej i nietolerancji bywa dość trudne dla osoby bez wiedzy medycznej. Najłatwiej jest przyjrzeć się naszemu organizmowi i jeśli:

• po spożyciu „podejrzanego” pokarmu mamy objawy tylko z jednego narządu np. tylko biegunkę czy wzdęcia, ale nie reaguje nasza skóra, ani układ oddechowy to możemy zakładać, że jest to reakcja bez udziału przeciwciał – nieatopowa. Może się oczywiście zdarzyć, że ona będzie atopowa (z udziałem przeciwciał broniących naszego organizmu przed czynnikiem szkodliwym), ale o łagodnym przebiegu, z niewielkim stopniem uczulenia.

• reagujemy intensywnie na pokarm, mamy biegunkę, wymioty, skóra nas swędzi, pokrywa się pokrzywką, trudno nam oddychać, pojawiają się katar, kaszel i duszności, to jest to wielce bardzo prawdopodobne, że to alergia. Jest to dla tego ważne, że nietolerancja nie ma zdolności, by wywołać ciężki stan – wstrząs anafilaktyczny. A alergia ma. Im wyższy stopień uczulenia na dany produkt, tym silniejsza reakcja (5) . 

​

​

Które produkty spożywcze są usuwane podczas diety eliminacyjnej i na jak długo?

​

    Osiem produktów spożywczych odpowiada za około 90 procent wszystkich reakcji alergicznych na żywność. Jest to: mleko, jaja, orzeszki ziemne, orzechy, pszenica / gluten, soja, ryby i skorupiaki (6).

​

     Diety eliminacyjne różnią się pod względem tego, która dokładnie żywność jest dozwolona, a która eliminowana, ale większość usuwa wszystkie powszechne alergeny, w tym:

 

• Gluten.

• Produkty mleczne.

• Soja.

• Rafinowany / dodany cukier.

• Orzeszki ziemne.

• Kukurydza.

• Alkohol.

• Jajka, w niektórych przypadkach.

• Zwykle wszystkie pakowane, przetworzone produkty i fast foody.

• Niektóre rośliny psiankowate, ponieważ zawierają związki, które mogą być alergenne: glikoalkaloidy, lektyny i kalcytriol. Najbardziej popularne rośliny psiankowate w Polsce to:

  • pomidor, papryka (warzywo i przyprawa), ziemniak;

  • bakłażan, jagody goji, miechunka peruwiańska;

  • agrest, czereśnie;

  • pieprz cayenne, ziele angielskie, tytoń.

​

    Większość diet eliminacyjnych trwa około 3–6 tygodni. Uważa się, że przeciwciała - białka wytwarzane przez układ odpornościowy, gdy organizm reaguje negatywnie na pokarmy - rozpraszają się po około trzech tygodniach. Zwykle jest to minimalny czas potrzebny do pełnego wyleczenia się z wrażliwości i zauważenia poprawy w ich objawach.

​

​

Przy jakich objawach może pomóc dieta eliminacyjna?

 

    Nawet jeśli uważasz, że Twoja dieta jest zdrowa, ale nadal walczysz z problemami zdrowotnymi, których nie jesteś  w stanie rozwiązać, dieta eliminacyjna pomoże Ci zidentyfikować, które pokarmy są przyczyną Twoich problemów.

 

   Nawet jeśli w przeszłości wykonywałeś badania alergii pokarmowej w gabinecie lekarskim, które niczego nie wykazały, nadal możesz cierpieć na nadwrażliwość lub nietolerancję pokarmową czego testy nie wykażą. Nietolerancja pokarmowa zwykle wynika z niezdolności do całkowitego trawienia lub metabolizowania pokarmu. Objawy - gaz, wzdęcia, nudności i biegunka - pokrywają się z objawami zespołu jelita drażliwego (IBS), a nietolerancja pokarmowa może wywołać epizody IBS. 

 

   Alergia pokarmowa to nadmierna reakcja układu odpornościowego na określone białko pokarmowe, ale podobne efekty mogą wystąpić nawet wtedy, gdy ktoś nie ma stwierdzonej alergii. Spożywanie białka pokarmowego, które nie jest dobrze tolerowane, może wywołać szereg reakcji, powodujących objawy, takie jak: wysypka, pokrzywka, obrzęk, trudności w oddychaniu i różne bóle przewodu pokarmowego.

 

Identyfikacja i usuwanie alergii i nadwrażliwości ma kluczowe znaczenie dla ogólnego stanu zdrowia. Kiedy zmagasz się z niezidentyfikowaną wrażliwością pokarmową, twoje ciało nieustannie poddawane poddawane jest szkodliwym reakcjom, które mogą powodować szkody na wiele sposobów. Nietolerancje pokarmowe i alergie są skorelowane ze zwiększoną szansą na rozwój:

​

• Chronicznego zmęczenia.

• Artretyzmu.

• Astmy.

• Niedoboru składników odżywczych.

• Zaburzenia nastroju, w tym depresji i lęku.

• Zaostrzenia stanów zapalnych skóry, takie jak egzema, pokrzywka i trądzik.

• Zaburzenia autoimmunologicznego.

• Miażdżycy (stwardnienie tętnic, prekursor choroby serca).

• Spadku zdolności poznawczych i choroby neurodegeneracyjne, w tym choroby Parkinsona i demencji.

• Trudności w nauce,  ADHD.

• Problemów ze snem lub bezsennością.

• Wypalenie nadnerczy (zwane też zmęczeniem nadnerczy).

• Bóli mięśni i stawów, takich jak zapalenie stawów.

• Przyrostu masy ciała i otyłości.

• Migrenowego bólu głowy.

• Problemów z nerkami i woreczkiem żółciowym.

​

​

Według raportu z 2019 roku opublikowanego w Alternative and Complementary Therapies (7), gdy 50-letnia kobieta z wieloma objawami przestrzegała diety eliminacyjnej przez 9 tygodni, doświadczyła złagodzenia objawów i poprawy spożycia składników odżywczych. Naukowcy sugerują, że wyeliminowanie tych problematycznych pokarmów zmniejszyło obciążenie układu odpornościowego i pozwoliło organizmowi na naprawę i gojenie.

​

​

6 Korzyści z diety eliminacyjnej:

 

1. Pomaga odkryć nieznane alergie pokarmowe.

​

Bardzo często doświadcza się ciągłych problemów z trawieniem, nawet podczas spożywania zdrowej diety. Czemu? Ponieważ wystarczy tylko jeden lub dwa niezidentyfikowane alergeny pokarmowe, aby wywierać duży wpływ.

 

W jednym z badań 52 pacjentów z eozynofilowym zapaleniem przełyku - zaburzeniem przełyku wywołanym głównie przez alergie pokarmowe - poddano diecie eliminacyjnej. Badania z 2014 r. opublikowane w Journal of Allergy and Clinical Immunology. Siedemdziesiąt procent pacjentów doświadczyło remisji!

 

Podczas badania pacjenci rezygnowali z czterech głównych grupy alergenów pokarmowych przez okres sześciu miesięcy były to: produkty mleczne, pszenica, jaja i rośliny strączkowe. U 65–85% pacjentów tylko jeden lub dwa czynniki wywołujące chorobę były odpowiedzialne za spowodowanie zaburzenia. Mleko zostało zidentyfikowane jako główny alergen u 11 pacjentów (łącznie 50% pacjentów), jaja u ośmiu pacjentów (36%), pszenica u siedmiu pacjentów (3%) i rośliny strączkowe u czterech pacjentów (18%). (8)

 

Pacjenci ci nie wiedzieli, że ​​są uczuleni na te produkty, więc nie reagowali na wcześniejsze metody leczenia, dopóki alergeny nie zostały zidentyfikowane. W końcu doświadczyli poprawy ich stanu zdrowia i ulgi, gdy określone alergeny zostały usunięte długoterminowo. Usuwanie niektórych pokarmów alergicznych jest najbardziej oczywistym i niezbędnym krokiem dla naturalnego leczenia alergii pokarmowych.

​

2. Pomaga zmniejszyć objawy IBS czyli jelita drażliwego.

 

Gdy 20 pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS) zostało poddanych diecie eliminacyjnej w ramach badania przeprowadzonego w 2006 r. Przez University of Kansas Medical Center, 100% pacjentów doświadczyło znacznej poprawy objawów trawiennych. (9)

 

Diety eliminacyjne opierały się na wynikach testów przeprowadzonych w celu identyfikacji paneli żywności  . Po sześciu miesiącach przebywania na diecie eliminacyjnej i przyjmowaniu probiotyków pacjenci byli poddawani ponownej ocenie - a każdy z nich zgłaszał poprawę ruchów jelit i kontrolę objawów IBS. Naukowcy odkryli również, że 100% pacjentów miało podwyższony poziom pożytecznych bakterii obecnych w florze jelitowej.

​

3. Przydatna w leczeniu zespołu nieszczelnego jelita.

​

W wielu przypadkach zespół jelita nieszczelnego jest podstawową przyczyną reakcji alergicznych, chorób autoimmunologicznych i zapalenia całego ciała. Dziurawe jelita pojawiają się, gdy wyściółka przewodu pokarmowego tworzy małe dziurki, które pozwalają określonym substancjom przedostać się do krwioobiegu, uszkadzając system. (10)

 

Nieszczelne jelito jest głównym czynnikiem przyczyniającym się do chorób autoimmunologicznych, takich jak choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Rozwój nieszczelnego jelita może również powodować złe wchłanianie ważnych minerałów i składników odżywczych - w tym cynku, żelaza i witaminy B12. Uważa się, że nieszczelne jelita są często spowodowane przez nietolerancję glutenu, ale mogą również wynikać z wielu innych alergii pokarmowych i nadwrażliwości pokarmowych.

 

4. Zapewnia ulgę w przypadku podrażnień skóry, takich jak egzema i trądzik.

​

Istnieją mocne dowody, że choroby skóry, takie jak egzema i trądzik, są związane z nierozpoznanymi alergiami pokarmowymi.

 

Na przykład badanie przeprowadzone przez Instytut Medycyny Specjalnej w Rzymie wykazało silny związek między objawami wyprysku u dorosłych, a alergenami pokarmowymi. Kiedy 15 osób dorosłych z wypryskiem zostało poddanych diecie eliminacyjnej, 14 z nich doświadczyło znaczącej poprawy objawów skórnych.

 

Najczęściej występującymi alergenami były: orzechy, pomidory, mleko, jaja i ziarna zbóż. Sześć z piętnastu pacjentów wykazało dodatni wynik testu na alergię na co najmniej jeden z tych pokarmów. Kolejnych ośmiu pacjentów podejrzewano o  nietolerancję pokarmową na co najmniej jeden produkt spożywczy. W wyniku diety eliminacyjnej u 93% osób (14 z 15) poprawiło się stan ich skóry. (11)

​

5. Pomaga zapobiegać lub leczyć zaburzenia uczenia się, takie jak ADHD.

​

Powszechne alergeny pokarmowe, takie jak gluten i pasteryzowane produkty mleczne, mogą zwiększać ryzyko rozwoju ADHD i autyzmu, ponieważ białka z tej żywności mogą powodować przepuszczalność jelit. Dzieje się tak, gdy substancje wyciekają przez jelito, a następnie recyrkulują w krwiobiegu, czasami działając w mózgu jak lek opioidowy. Kiedy substancje dostaną się do krwioobiegu, wchodzą w kontakt z dużą liczbą komórek odpornościowych, które wywołują stan zapalny.

 

Wysokie spożycie cukru, oprócz niedoborów cynku, selenu, żelaza i kwasów tłuszczowych omega-3, również pogarsza objawy ADHD. Kiedy badacze z Developmental Brain-Behavior Laboratory na University of Southampton przeanalizowali wpływ trzech różnych diet u dzieci z ADHD, restrykcyjne diety eliminacyjne były korzystne w obniżaniu objawów. (12)

​

Wiele innych badań, takich jak przeprowadzone w 2012 r. Przez Wydział Neurologii w Children's Memorial Hospital w Chicago, stwierdza, że ​​objawy ADHD są niższe u dzieci, gdy cukier jest zredukowany w diecie, dodatek i konserwanty są usuwane, a suplementy kwasów tłuszczowych, takie jak omega-3 uzupełniane. (13)

​

6. Zwalcza migrenowe bóle głowy.

​

Diety eliminacyjne są skuteczną i niedrogą strategią terapeutyczną dla pacjentów cierpiących na częste bóle migrenowe.

 

Kiedy 21 pacjentów rozpoczęło dietę eliminacyjną - usuwając typowe alergeny zidentyfikowane w ramach testu przesiewowego przeciwciał IgG - większość pacjentów doświadczyła znacznej poprawy objawów w porównaniu z sytuacją, gdy po raz pierwszy rozpoczęli dietę. Zgodnie z dietą eliminacyjną pacjenci zgłaszali znaczące różnice w liczbie napadów migrenowych, których doświadczyli co miesiąc, czas trwania ataków i poziom intensywności bólu. (14)

​

​

Jak przeprowadzić dietę eliminacyjną.

 

Oto kroki, które należy wykonać, aby skutecznie przeprowadzić dietę eliminacyjną:

 

1. Przestań jeść wszystkie typowe alergeny / wrażliwe produkty z poniższej listy przez około trzy tygodnie. Usuwanie pokarmów z codziennej diety jest kluczowym krokiem w diecie eliminacyjnej, ponieważ zaczniesz rozpoznawać  nieznane alergie lub wrażliwości.

2. W tym czasie uważnie czytaj etykiety żywności, aby upewnić się, że naprawdę unikasz nawet śladowych ilości tych produktów. W ciągu tych trzech tygodni możesz prowadzić dziennik żywności, aby zapisywać, jak się czujesz. Przyda się to, gdy zaczniesz ponownie wprowadzać żywność.

3. Po trzech tygodniach należy ponownie wprowadzić jedną grupę żywności na raz. Jedz podejrzane jedzenie codziennie, jeśli możesz przez około 1-2 tygodnie i zapisuj swoje objawy. Zauważ wszelkie zmiany objawów między fazą eliminacji, a fazą ponownego wprowadzenia.

4. Jeśli objawy powrócą po rozpoczęciu przyjmowania jednej z podejrzanych pokarmów, możesz potwierdzić, że ten pokarm jest czynnikiem wyzwalającym, eliminując go ponownie. Celem jest sprawdzenie, czy objawy ponownie ustępują po usunięciu pokarmu. Widzisz, że proces jest nieco próbny i błędny, ale nie powinno to zająć więcej niż 4–6 tygodni, aby dokładnie określić żywność, która może w końcu poprawić Twoje objawy.

​

Najwięksi "przestępcy", których należy unikać podczas diety eliminacyjnej:

​